خبر یزد - ایسنا/یزد تنها گنبد خیاره‌ای ایران متعلق به عصر تیموری با اعتبار اولیه 100 میلیون تومان در شهر جهانی یزد مرمت می‌شود تا این شاهکار معماری، پس از سال‌ها هجران و بی‌توجهی بار دیگر در جوار همسرش امیرچقماق نونوار شود و به رقص در بیاید.

«مجید علومی» جانشین پایگاه میراث جهانی شهر تاریخی یزد در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، با اشاره به مرمت بقعه تاریخی «ستی فاطمه خاتون» خواهر گوهرشاد همسر سلطان شاهرخ تیموری، از یادگارهای عصر تیموریان در شهر یزد، در این رابطه اظهار کرد: در وهله اول مستندنگاری از بنا و تزئینات آن انجام و پس از تکمیل مطالعات، طرح مرمت بنا مصوب و سپس مرحله ابتدایی این مرمت با لایه‌برداری از تزئینات آغاز شد به طوری که در این مرحله تزئینات از زیر اندود گچ، خارج و کتیبه‌های قرآنی هویدا شدند.
وی افزود: این کتیبه‌ها دارای نقوش بسیار ظریفی با خطوط کوفی و ثلث بودند که در حال حاضر بخش قابل توجهی از آنها در حال خارج کردن از بناست تا پس از برنامه‌های حفاظتی، مرمت آغاز شود.

وی با بیان این که مرمت این بنا یک ماه به طول خواهد انجامید، گفت: مابقی تزینات نیز که به مرور زمان از بین رفته، نیازمند سامان‌دهی است، از این رو نمی‌توانیم همه آن‌ها را بازسازی کنیم بنابراین تلاش خواهد شد تا ضمن حفظ حرمت و احترام به اصل بنا، از ابعاد تاریخی، هنری و معماری آن با ملاحظه‌کاری بیشتر حفاظت شود
به گفته علومی، هر چند که در این اقدام، شاید زیباسازی انجام نشود اما زیباشناسی را در کار خود مدنظر خواهیم داشت و با حداقل دخل و تصرف در بنا، آن را به عنوان میراثی ارزشمند برای نسل‌های آینده به یادگار می‌گذاریم.

این مسئول از ویژگی‌های این بقعه‌ی تاریخی نیز یاد کرد و گفت: زمان ورود به بقعه، یک بنای کوچک اما فاخر دیده می‌شود، گنبد آن حالت خفته‌ای دارد که از دو پوسته‌ی گسسته، تزئینات بسیار ظریف، گچ‌بری و قطاربندی‌های گچی برخوردار بوده و دور تا دور بنا، از تزئینات طلا چسبان استفاده شده است.

علومی افزود: ورقه‌های طلای کار شده با رنگ‌های مختلف، لایه چینی و تزینات تندبری کار شده و کاشیکاری‌هایی که البته به مرور زمان از بین رفته است ولی سعی داریم تا حد امکان و با اعتبار 100 میلیون تومان، آنها را مرمت کنیم.

وی با تاکید بر این که تاکنون نتایج پایان‌نامه‌های متعددی برای مرمت این بنا به کار رفته است، تصریح کرد: این اقدامات در سال 1386 توسط پایگاه میراث فرهنگی شهر تاریخی یزد و با وجود جهانی نشدن این میراث ارزشمند تاریخی، در دستور کار قرار گرفته بود.

این مسئول با اشاره به پوشیده شدن داخل این بقعه تیموری با اندودی از گچ، تصریح کرد: این بنا به طور کلی حدود 50 سال پیش و حوالی دهه 40 توسط عده‌ای از مرمت‌کاران با اندودی از گچ پوشیده شده است که در واقع این مرمت کاران به علت ناتوانی در مرمت و برای حفظ بنا از آسیب بیشتر نسبت به این امر اقدام کردند.
وی با بیان این که گنبد ستی فاطمه خاتون زیر لایه‌ای از آجر ساده نمایان شد، بیان کرد: پس از یافتن شواهدی از داخل گنبد، متوجه سبقه‌ی تیموری این بنا و تفاوت آن با سایر گنبدها شدیم لذا پس از حذف لایه آجری، گنبد خیاره‌ای نمایان شد.

علومی با بیان این که گنبد ستی فاطمه تنها نمونه از گنبدهای خیاره‌ای عصر تیموری در ایران است، گفت: نمونه‌های این گنبد در آسیای مرکزی مانند ازبکستان و شهر هرات از کشور افغانستان یا خراسان بزرگ وجود دارد، البته ایران در گذشته از تعدادی از این گنبدها برخوردار بوده که در گذر زمان از دست رفته و تنها گنبد ستی فاطمه در یزد باقی مانده است.

وی به گنبد گوهرشاد خاتون خواهر ستی فاطمه در شهر هرات اشاره کرد و گفت: ستی فاطمه خاتون، همسر امیرچقماق شامی حاکم یزد در دوره شاهرخ تیموری زندگی می‌کرده و به همراه شوهرش آثار زیادی را در شهر یزد به جا گذاشته و تاثیر بسیار زیادی در آبادانی یزد داشته و خواهرش گوهرشاد نیز همانند ستی فاطمه اقداماتی مشترک را انجام داده است.
وی افزود: در کتاب تاریخ محلی نیز از اقدامات وی یاد و به ساخت و سازها و فعالیت‌های خیری این بانو در شهر یزد اشاره شده و در کتب تاریخی، محل دفن وی در همین بقعه یاد شده به طوری که وی در کنار یک خانقاه چاه آب سرد، آب انبار ومجموعه تاریخی امیرچخماق دفن و برای وی این بقعه ساخته شده است.

انتهای پیام