بزرگنمايي:

خبر یزد - یزد- سه گونه مالکیت برای آب‌انبارهای شهر یزد که روزگای محل تامین آب مورد نیاز مردم استان بوده، منظور شده است.

آب انبارهای موقوفه:
تقریباً تمامی آب‌انبارهای شهر یزد چه آن‌هایی که از سوی زرتشتیان ساخته شده و چه آنهایی که مسلمان ساختند، وقف بر همگان بوده است.
وقف، خیرات، داد و دهش، گهنبار، آیین پسندیدۀ نزد همه ادیان است کما اینکه در کاشان، یک یهودی آب‌انباری برای مردم ساخته است و اصلاً بدین نیّت هم ساخته شده‌اند. چون بناهایی عام هستند و کتیبۀ تمامی آب‌انبارها گواه روشنی بر این اندیشۀ نیک بوده است.
گروهی برای خوشنودی خداوند، جمعی برای آمرزش خود و پدران، گروهی برای بخشایش گناهان و رسیدن به فردوس برین و جمعی برای رفاه خلق که در نهایت خوشنودی خالق هم در پی اوست و گروهی به ویژه زرتشتیان، به نامگانۀ (یادبود) درگذشتگان خود.
یکی از پدیده‌های بسیار جالب در این مورد، ساخت و وقف آب‌انبار از سوی افرادی بوده که پس از خود فرزندی نداشته و بدین وسیله خواسته‌اند، نام خود را پایدار سازند. مانند حاج علی‌اکبر در میبد، عبدالحسینی، حاج حسن تاجر قاینی‌زاده، حاج سیدحسین خویدکی، تابنده دختر ملّاقادرکوچه بیوکی، بی‌بی فاطمۀ گلشن و حاجی طیّبه در یزد و ده‌ها مورد دیگر.
در این زمینه مالک اصلی خداوند و یا امامان پاک هستند که از سوی واقف، خود یا فرزندان یا افرادی درستکار، متولّی امور آبرسانی، نگهداری و یا بازسازی آن شده‌اند و به روشنی در وقف‌نامه یا کتیبۀ سردر آب‌انبار آمده است.
امّا آب‌انبارهای زرتشتیان که تمامی وقف بر همگان بوده، متولّی آن انجمن زرتشتیان و یا اعضای انجمن زرتشتی هر محل بوده است.
متأسّفانه برخی آب‌انبارهای کنونی شهر یزد، فاقد وقف‌نامه است یا وجود دارد و نشان نمی‌دهند. از این رو دیده شده که از سوی مالکان زمین یا خانه‌های مجاور یا مالکینی دروغین، دیوارکشی، تصرّف و ویران شده است.
اکنون متولّی بسیاری از آب‌انبارها ادارۀ اوقاف یزد و یا مساجد و حسینیّه‌های جنب آن است.
آب انبارهای عمومی:
در این نوع مالکیّت که خود می‌تواند به نحوی جزء موقوفات قرار گیرد، آب‌انبار یا در تملّک اهالی محل بوده که با خودیاری و همیاری، پولی را گرد آورده و به خرید زمین، پرداخت هزینۀ ساخت، نگهداری، تعمیر، آبرسانی و لایروبی و غیره اقدام می‌کردند. یا توسّط حاکم یا فرماندار دولت تمام یا بخشی از هزینه‌های اشاره شده پرداخت می‌شد و در تملّک دولت قرار داشت.
آب انبارهای شخصی:
در این مورد نادر، شامل برخی آب‌انبارهای دورن باغ (مانند باغ دولت‌آباد) و آب‌انبارهای شخصی خانه‌ها (منبع) می‌شود که ویژۀ افراد ساکن و یا شاغل در باغ یا اهالی خانه است.
"پژوهشگر، نویسنده و یزدشناس"
برچسب‌ها
یزد میراث فرهنگی بنای تاریخی