بزرگنمايي:

خبر یزد - کاریز که از صدها سال پیش سرآغاز یک دگرگونی در فنون دستیابی به آب است که از نیم قرن پیش قربانی عدم مدیریت منطقی در زمینه مصرف آب و استفاده بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی شده است. به گزارش ایسنا-منطقه یزد، کاریز تنها یک فناوری دستیابی به منابع آب نیست بلکه حیات فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی کشور به ویژه مناطق کویری از سه هزار سال پیش تا کنون وابسته به آن بوده است .
کاریز که سرآغاز یک دگرگونی در فنون کهن دستیابی به آب است چنان حیات یزد را به خود وابسته می کند که پس از گذشت مدت زمانی تاثیر چشمگیری بر فرهنگ و تمدن یزد و سرنوشت کشاورزی و آبیاری آن داشته است .
در شرایطی که نگهداری از این هنر گذشتگان بسیار حائز اهمیت است، پیشرفت تکنولوژی و رواج حفر چاه های عمیق، نیمه عمیق و استفاده از موتور پمپ برای انتقال آب به سطح زمین که نتیجه آن افت سطح آب های زیرزمینی است، قنات های دشتی یزد را روبه افول نهاده است .
بهره برداری از اب های زیرزمینی یزد از ابتدا به وسیله چشمه و سپس قنات رایج بوده است تا جایی که ایجاد رشته های وسیعی از قنوات در دشت های استان، آب مورد استفاده برای کشاورزی، شرب و بهداشت را تامین می کرده است .
با توجه به این که بهره برداری با این سیستم مناسب ترین روش برای حفظ آب سفره های زیرزمینی بوده است، حفر چاه های عمیق و نیمه عمیق و در پی آن برداشت بیشتر از تغذیه آبخوان ها این تعدل را مختل کرده است .
کارشناس پژوهشی مرکز بین المللی قنات و سازه های تاریخی آبی نیز معتقد است قنات های یزد که از قدیمی ترین فناوری ها برای استحصال آب به شمار می رود در اثر برداشت بی رویه و وضعیت بارندگی ها در یزد روبه زوال است .
وی با بیان این که مهمترین عامل خشکیدن قنات ها در دهه های گذشته همین بهره برداری بی رویه و تغییرات اقلیمی است، اظهار می کند: نمی توان از عوامل موثر دیگر که عدم توجه به اجرای لایروبی، اجرای طرح های عمرانی و آلوده شدن آب قنات ها است چشم پوشی کرد .
مجید لباف خانیکی می گوید: عدم لایروبی و بازسازی قنات ها و حفرچاه های عمیق هم در حریم آن ها به نوبه خود زمینه کاهش آبدهی قنات ها را فراهم می کند .
وی در ادامه با اشاره به این که در حال حاضر آمار دقیقی از قنات های خشک شده استان در دست نیست، بیان می کند: اکنون در حدود 2700 رشته قنات فعال در استان وجود دارد که می توان گفت قبل از دهه 1320 شمسی حداقل دوبرابر بیشتر از قنات های فعال امروز، قنات در یزد وجود داشته است .
خانیکی با بیان این که اکنون 11 درصد از آب های زیرزمینی یزد از این قنات ها استحصال می شود، خاطرنشان می کند: از گذشته تا کنون آمار استحصال آب از قنات ها روندی کاهشی داشته بنابراین ضروری است همه افراد برای حفظ این میزان تلاشی جدی داشته باشند .
وی حفظ قنات های موجود را مستلزم استفاده پایدار از منابع آب زیرزمینی می داند و تاکیدمی کند: باید برای جلوگیری از استخراج بی رویه آب اقدامات لازم انجام شود .
این مسئول بیان می کند: اجرای طرح تعادل بخشی آبهای زیرزمینی می‌تواند در حفظ قنات ها و نگهداری از آن بسیار موثر باشد .
«علی اصغر سمسار یزدی» مشاور ارشد مرکز بین‌المللی قنات هم با بیان این‌که قنوات قربانی حفر چاه‌های متعدد و بی‌توجهی ما شده‌اند، اظهار می‌کند: قنوات از نیم قرن پیش قربانی عدم مدیریت منطقی در زمینه مصرف آب و استفاده بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی شده‌اند به طوری که تمدن پایدار و سازگار ناشی از آن موصوف به تمدن کاریزی، دگرگون شده است .
وی با بیان این که قنوات هنوز هم می‌توانند ادامه حیات دهند، می‌گوید: هر چند قنوات کوهستانی به ویژه در خشکسالی‌ها وضعیت خوبی ندارند اما اخیراً مردم نسبت به آنان علاقه بیشتری نشان می ‎ دهند؛ موضوعی که برگشت به ثمرات تمدن کاریزی را دربرخواهد داشت.
مشاور ارشد مرکز بین‌المللی قنات و سازه‌های تاریخی آبی با بیان این که آب استحصالی از قنات جوابگوی نیازهای کنونی جامعه نیست، تصریح می‌کند: رشد فعلی جمعیت و نیاز بیشتر به منابع آبی منجر شده تا قنوات به تنهایی جوابگوی نیاز آبی فعلی نباشند، به همین منظور تمهیداتی برای عرضه منابع آب جدید لازم است که نمی‌توان بدون اتکا به آنان شرایط را مدیریت کرد .
این مسئول درپایان حفظ و احیای قنوات موجود را امری ضروری می داند و تصریح می‌کند: باید به جای ایجاد قنات جدید، همه توانمان را جمع کرده تا قنات‌های موجود را حفظ کنیم .
انتهای پیام