بزرگنمايي:

خبر یزد - 1. موزه ملی افغانستان در منطقه دارالامان شهر کابل قرار دارد. موزه‌ای دو طبقه که گنجینه‌ای از گذشته‌های باستانی کشور افغانستان را به نمایش گذاشته است. این موزه محوطه بسیار بزرگی دارد. در گوشه‌ای از فضای باز این موزه، چند لکوموتیو و واگن آهن زنگ‌زده و مچاله شده روی ریل آهن به نمایش گذاشته شده است. لکوموتیوهای بخار که زنگار نقطه‌ای از آن را سالم نگذاشته است.
اینها بقایای تنها خط راه‌آهن مورد استفاده پایتخت‌نشینان کشور افغانستان است.
در دهه 1920 شاه‌ امان‌الله‌ خان، پادشاه افغانستان خط آهنی به‌طول 7 کیلومتر از شهر کابل تا منطقه کاخ دارالامان راه‌اندازی کرد. این خط آهن شباهت بسیاری به نخستین خط آهن ایران داشت که تهران را به شاه‌ عبدالعظیم شهرری وصل می‌کرد. اما راه‌آهن در افغانستان بعد از آن پیشرفتی نکرد. در دهه‌های بعد خطوط کوتاهی توسط ارتش‌های بریتانیا و شوروی ساخته شد، اما به محض پایان کار این خطوط برچیده شدند. شاهان گذشته افغانستان هم تمایل چندانی به خطوط راه‌آهن نداشتند.
2. یکی از معضلاتی که همواره در مورد کشور افغانستان مطرح می‌شود، پررنگ بودن بحث قومیت در این کشور است. رقابت بین قومیت‌ها در سالیان دراز موجب جنگ‌های داخلی و ناآرامی در این کشور کوهستانی بوده است. بسیاری از صاحبنظران ضعیف بودن زیرساخت‌های مواصلاتی در این کشور را در افزایش تنش‌های قومیتی بسیار مؤثر می‌دانند. افغانستان از معدود کشورهای جهان است که خطوط امن و مطمئن راه‌آهن نقاط مختلف آن را به یکدیگر متصل نمی‌کند. شاید اگر افغانستانی‌ها هم صاحب شبکه ریلی منظمی می‌شدند دچار جنگ‌های داخلی نمی‌شدند. شاید اگر در این کشور هم ریل راه‌آهن می‌بود مردمان نقاط مختلف سرزمین صعب العبور افغانستان راحت‌تر با هم آشنا و با هم آمیخته می‌شدند. ارتباطات‌شان گسترده می‌شد، می‌فهمیدند که قومیت‌های مختلف مثل هم‌ هستند، علیه هم گارد نمی‌گرفتند. سرنوشت اقتصادشان به بده‌ بستان‌های اقتصادی ناشی از خطوط راه‌آهن گره می‌خورد و هزینه‌های واقعی جنگ را زودتر می‌دیدند....
3. زمزمه‌های تحقق رؤیای راه‌آهن برای کشور افغانستان در سال‌های 2006 تا 2009 مطرح شد، زمانی که افغانستان با دو کشور ازبکستان و ایران قراردادهای ساخت راه‌آهن امضا کرد. ازبکستان در سال 2011 راه‌آهن 75 کیلومتری حیرتان (مرز افغانستان و ازبکستان) به مزارشریف را به بهره‌برداری رساند. ایران هم در سال 2007 (1386) ساخت راه‌آهن خواف - هرات را آغاز کرد. قرار بود این راه‌آهن در چهار قطعه و طی سه سال ساخته شود. قطعات یک و دو در خاک ایران از خواف تا چشمه شمتیق (مرز ایران و افغانستان) به طول 78 کیلومتر قرار داشت. قطعه سه از چشمه شمتیق تا روزنک به طول 62 کیلومتر و قطعه چهار از روزنک تا هرات به طول 85 کیلومتر است. ساخت قطعات یک تا سه برعهده ایران و قطعه چهار برعهده افغانستان بود. سرانجام پس از کش و قوس‌های فراوان در پنجشنبه 20 آذر 1399 سه قطعه ساخته‌ شده توسط ایران با حضور مجازی رؤسای جمهوری ایران و افغانستان افتتاح شد.
4. افتتاح راه‌آهن خواف تا روزنک در افغانستان اتفاقی بسیار خجسته در روابط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بین ایران و افغانستان است. این راه‌آهن به گفته وزیر راه، قابلیت حمل‌ونقل 6 میلیون تن کالا و یک میلیون مسافر در سال را داراست. افزایش قابلیت‌های حمل کالا منجر به افزایش تراز تجاری ایران و افغانستان می‌گردد. از سویی دیگر مسیر این راه‌آهن از خواف، نشتیفان، شمتیق تا هرات جاذبه توریستی بالایی دارد و منجر به افزایش رفت‌وآمدهای اهالی ایران و افغانستان می‌گردد. این خط راه‌آهن می‌تواند مقدمات ساماندهی ورود اتباع افغانستانی به ایران و برچیدن شبکه‌های قاچاق مهاجران را هم فراهم آورد.
5. اما راه‌آهن خواف - هرات فقط برای ایران و افغانستان اتفاق خجسته‌ای نیست، بلکه برای کشورهای آسیای میانه‌ نیز اتفاق مبارکی است. در 22 فروردین سال 1397 معاون اول نخست‌وزیر ازبکستان در دیدار با وزیر راه ایران خواستار تسریع در ساخت راه‌آهن خواف- هرات شده بود.
در سال 2017 ازبکستان با افغانستان سند همکاری ساخت راه‌آهن مزارشریف - هرات را امضا کرد تا بدین طریق بتواند از این خط آهن و از طریق ایران به آب‌های آزاد اتصال پیدا کند. ازبکستان نسبت به ایران در ساخت راه‌آهن در افغانستان کارنامه بهتری از خود به نمایش گذاشته؛ ازبکستانی‌ها راه‌آهن حیرتان- مزارشریف را طی 2 سال (از 2009 تا 2011) ساخته بودند.
در سال 2017 این کشور در تدارک بود تا راه‌آهن مسیر 660 کیلومتر مزارشریف به هرات را ظرف 4 سال به بهره‌برداری برساند. ایران پس از 13 سال توانست تعهدات خود در مورد راه‌آهن خواف- هرات را اجرایی کند. اما مسأله مهم این است که قطعه چهارم این راه‌آهن از روزنک تا هرات توسط طرف افغانستانی هنوز ساخته نشده و با توجه به شرایط افغانستان به نظر می‌رسد این کشور توان تکمیل این راه‌آهن را ندارد. شاید اگر ایران قطعه چهارم این راه‌آهن را هم برعهده بگیرد، اتصال ریلی با کشورهای آسیای میانه حجم ارتباطات اقتصادی ایران با این کشورها را چندین برابر کند و همزمان فواید جانبی راه‌آهن برای افغانستان کمی امنیت برای این کشور و منطقه به ارمغان بیاورد.
منبع: ایران آنلاین